Obowiązki domowe dla dzieci

Obowiązki domowe. Nieodzowna część egzystencji, niekoniecznie przyjemna. Nierzadko temat sporów między dorosłymi. Częściej temat sporów między rodzicami i dziećmi. Obowiązki domowe to coś, od czego nie da się uciec. Jednakże często spadają na tą osobę, która w głównej mierze zajmuje się domem (niekoniecznie jest to kobieta).
Rodzice często wyręczają dzieci z obowiązków domowych, lub wręcz wolą do nich dzieci nie włączać z różnych przyczyn: “bo to za długo trwa”  albo “bo ona tego nie zrobi dobrze”, lub “lekcje są ważniejsze”.
I jest to zrozumiałe i nawet w pewnym stopniu uzasadnione.
Jednakże w myśl zasady „czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał”,  kiedyś trzeba zacząć uczyć nasze pociechy pomagać w obowiązkach domowych. Opinie psychologów są jednoznaczne w tym, że zadawanie dzieciom prac i obowiązków domowych pozytywnie wpływa na ich rozwój i nie tylko NIE pozbawia ich radosnego, beztroskiego dzieciństwa, ale pozwala im się czuć ważniejszymi i dojrzalszymi członkami rodziny. Obowiązki i prace domowe uczą niezależności i odpowiedzialności, systematyczności i organizacji a także tego, żeby się nie obawiać podejmowania wyzwań. Jest to przygotowanie do dorosłego, samodzielnego życia, które (nie ważne jak się tego bronimy) czeka na nasze pociechy w niedalekiej przyszłości.

Według statystyk  w dzisiejszych, zabieganych, czasach 60% rodzin to rodziny, w których oboje rodziców pracuje zawodowo. W takiej rodzinie w ciągu tygodnia, przeciętna kobieta spędza 21 godzin wykonując płatną pracę, 18 godz. wykonując wszelkie prace domowe i 14 godz. na opiece nad dziećmi. Mężczyzna spędza ok. 37 godz. na pracy zarobkowej, 10 godz. na pracach domowych i 7 godz. na opiece nad dziećmi. Natomiast dzieci, te w wieku od 6 do 14 lat, spędzają zaledwie 3 godz. tygodniowo na pracach domowych, co okazuje się czasem zaskakująco krótkim w porównaniu z faktem, że przed telewizorem spędzają godzin 14!

Często rodzice nie dają dzieciom prac domowych, bo wydaje im się, że nadzorowanie małych pomocników pochłania więcej energii i czasu niż  wart jest tego efekt końcowy. Wiedzą też, że sami zrobią wszystko lepiej, szybciej i bez kłótni i nerwów. Jednakże te dodatkowe starania związane z uczeniem i namawianiem dzieci do pomocy w domu opłacą się na dłuższą metę.  Po pierwsze, obowiązki domowe pozwalają nabyć pewne umiejętności. Sprzątanie i inne tego typu prace nie są może inżynierią kwantową , ale umiejętność wykonywania pewnych prostych czynności porządnie i skutecznie jest ważna, potrzebna i przydatna na całe życie.
Po drugie, jest to kwestia poznania wartości. Nie tylko wartości pracy fizycznej.  Nalegając aby dzieci pomagały w obowiązkach domowych pokazujemy im, że są częścią rodziny i pracują dla dobra grupy – całej rodziny.
Po trzecie, prace domowe są sprawą osobistego dobrobytu. Badania wykazują, że dzieki, które czują, że wnoszą coś znaczącego do rodziny są szczęśliwsze. Nawet jeżeli nie widać tego  na twarzy dziecka w momencie wycierania kurzu.

A jak zachęcić dzieci do wykonywania prac domowych?
Można:
– wykonywać obowiązki domowe razem z dziećmi – będzie to okazja, żeby je nauczyć jak odpowiednio wykonać dane zadanie za pomocą wskazówek i porad.  Dziecko trzeba chwalić za starania nie za efekt końcowy i wyrażać dużo pozytywnych uwag. Praca obok dziecka nie tylko uczy, ale też czyni dane obowiązki znośniejszymi i jeżeli kilka osób wykonuje pewną pracę, dziecko nie czuje się jakby było skazane na jej wykonanie.

– ustalić rutynę – pewne obowiązki staną się przyzwyczajeniem jeżeli będą wykonywane regularnie, czy to będzie codziennie czy co tydzień. Mechanizm „Kiedy/wtedy” pomaga w budowaniu przyzwyczajeń, np. Kiedy włożysz talerz po jedzeniu do zmywarki, wtedy możesz iść się bawić. Przyzwyczajenia tworzą się stopniowo i przez okres czasu, a rodzic musi być w pobliżu, aby ich dopilnować i doprowadzić do tego by zamieniły się w rutynę.
Starsze dzieci warto zaprosić na zebranie rodzinne, aby pomogły w podziale obowiązków domowych. Mogą np. zdecydować o tym, czy wolą stałe czy zmienne prace, czy wybrać sobie dzień tygodnia. Włączenie dzieci w proces decyzyjny spowoduje, że będą chętniej uczestniczyły w pracach domowych. Można im też zlecić wykonanie tablicy obowiązków. Podczas budowania rutyny dobrze jest zmienić “żądający” ton na „zdawkowy-przy okazji” (np. dzisiaj jest środa, brudne rzeczy powinny być w praniu) co ułatwi przyzwyczajenie się do danych czynności, które w końcu staną się automatyczne. Mimo to można się spodziewać, że dzieci będą miały chwile buntu.

– starać się, aby obowiązki były wykonalne – dzieci są znacznie bardziej skłonne wykonywać zadania w krótszych segmentach niż angażować się w całodzienny maraton. Można np. nastawić zegarek na określony czas, np. 15 i wykonać jedną czynność, po czym przejść do innych. Jednym z bardziej skutecznych sposobów na to, żeby prace domowe były wykonalne jest pozbycie się nadmiaru nagromadzonych przedmiotów. Kiedy dzieci mają więcej zabawek niż się zmieści na półce, albo na tyle ubrań, że nie mieszczą się z łatwością w szufladzie, czy zbyt dużo książek do ułożenia, czują się przytłoczone ilością i zniechęcają się. Możemy wybrać konkretną liczbę przytulanek, którą dziecko może mieć w pokoju (a resztę schować w piwnicy lub oddać). Warto na bieżąco sortować zabawki i ubrania względem wieku i zainteresowania i trzymać je w opisanych skrzyniach, pudełkach czy szufladach. Rzeczy, które są bardziej lubiane i częściej używane powinny mieć szczególne miejsce. Jeżeli dziecko ma tendencje do kolekcjonowania, możemy zorganizować specjalny “skarbiec”  gdzie będą trafiać te najbardziej wyjątkowe przedmioty.

– zamienić pracę w zabawę – włączmy energiczną muzykę. Dajmy dzieciom te przybory do czyszczenia, które lubią najbardziej: miotełki, szmatki, butelki ze spryskiwaczem, odkurzacz, szczotkę czy mopa. Jeżeli rodzic będzie w pogodnym nastroju podczas prac domowych, dziecko się zarazi i będzie chętniej pomagało. Po skończonej pracy pochwalmy dziecko za wykonaną pracę i podziękuj za pomoc. Możemy też nagrodzić dzieci spędzając z nimi w szczególny sposób ten dodatkowy czas, który udało się zaoszczędzić dzięki ich pomocy.

A oto, w przybliżeniu i uogólnieniu, jakie obowiązki są dobre dla poszczególnych grup wiekowych. Oczywiście, każde dziecko uczy się i opanowuje pewne umiejętności w swoim tempie, a każda rodzina ma swój specyficzny klimat i warunki, więc tablice stanowią raczej swego rodzaju przewodnik.

Obowiązki dla 3 latków:

• zbieranie zabawek i odkładanie ich na swoje miejsce
• mycie i wycieranie rąk, mycie zębów a także mycie buzi i czesanie się
• ubieranie się i rozbieranie się (z niewielką pomocą)
• odkładanie książek na półkę
• nakrywanie do stołu
• sprzątanie swoich brudnych naczyń i stołu po obiedzie
• sprzątanie bałaganu, który spowoduje
• podawanie i odkładanie niewielkich przedmiotów z półki w zasięgu ręki.

Obowiązki dobre dla 4 latków:

• ścielenie swojego łóżka
• wycieranie kurzu
• udzielanie się w kuchni przy prostych zadaniach, np. dekorowanie ciasta, robienie pierniczków
• nakrywanie do stołu z użyciem porcelany a nie plastikowych talerzy
• proste prace w ogródku i przed domem
• pomoc w myciu naczyń lub wkładaniu ich do zmywarki oraz wyciąganie ze zmywarki.

  
  

Obowiązki dla 5 latków

• ścielenie łóżka
• pomoc w sprzątaniu domu
•  płacenie w sklepie za podstawowe produkty
•  dbanie o zwierzaka, karmienie go i uprzątnięcie jego “domku”
•  sznurowanie butów
•  zrobienie prostego posiłku (kanapki) i sprzątnięcie po sobie
• nakrycie do stołu
• ubranie się i rozebranie oraz odłożenie swoich ubrań
• składanie i odłożenie na miejsce czystych ubrań

Obowiązki dla 6 latków:

• odkurzanie dywanów/podłóg
• podlewanie roślin i kwiatów
• wyprowadzanie psa na spacer
• wyrzucanie śmieci
• dobieranie ubrań na odpowiednią pogodę/porę/okazję
• wieszanie swoich ubrań w szafie i odkładanie ich na odpowiednie miejsce w komodzie
• przygotowanie prostego posiłku (kanapek, tostów, jajka na twardo)
• zebranie i uporządkowanie swoich przyborów szkolnych, zeszytów i książek
• obieranie warzyw
• nakrywanie do stołu

Obowiązki dobre dla 7 latka:

• dbanie o psa czy kota, kąpanie swojego zwierzaka
• obchodzenie się z żelazkiem, prasowanie prostych rzeczy
• wykonanie prac domowych wyznaczonych przez rodziców
• wstawanie rano i kładzenie się do łóżka bez konieczności nadzoru ze strony rodzica
• sprzątnięcie łazienki po korzystaniu z niej

Obowiązki dobre dla 8 i 9 latków:

• mycie podłóg
• uprzątnięcie i uporządkowanie swoich ubrań w szafie i szufladach i utrzymanie porządku
• przyszycie guzika i zszycie nieskomplikowanej dziury czy rozerwanego szwu
• przygotowanie kąpieli dla siebie
• pomoc innym
• zajęcie się młodszym rodzeństwem
• malowanie

Obowiązki dla 9 i 10 latków:

• zrobienie prania w pralce (nastawienie pralki) i korzystanie z suszarki
• samodzielne przejście przez ulicę
• odwiedzenie innych w domu
• przebranie pościeli na łóżku
• zrobienie zakupów z listą produktów
• pójście samodzielnie na wcześniej umówione spotkanie (o ile możliwe jest pójście tam pieszo)
• przygotowanie posiłku dla rodziny
• udzielenie pierwszej pomocy
• umycie samochodu

Obowiązki dla 10 i 11 latków:

• poruszanie się transportem publicznym, np. autobusem
• zarządzanie swoim kieszonkowym
• pozostanie samemu w domu (w zależności od prawa w stanie w którym mieszkamy)
• bycie odpowiedzialnym za swoje zainteresowania i hobby

Obowiązki dla 11 – 12 latków:

• pomoc rodzicom w poważniejszych naprawach
• umycie/wytarcie kuchenki czy piekarnika
• pomoc w położeniu młodszego rodzeństwa do łóżka
• niezależne realizowanie swoich obowiązków
• samodzielne odrabianie pracy domowej

Obowiązki dla dzieci od 13 do 17 lat:

• przygotowanie obiadu dla całej rodziny
• pomoc bliskim, członkom rodziny oraz osobom w potrzebie
• chodzenie spać o ustalonej i uzgodnionej z rodzicami godzinie (zwłaszcza w tygodniu)
• głębsze zrozumienie swoich możliwości i umiejętności
• podejmowanie decyzji i ich konsekwentna realizacja

Nie bójmy się korzystać z pomocy naszych dzieci. Może trochę czasu im zajmie aby dojść do perfekcji (albo nawet stanu względnych umiejętności) w wykonywaniu tych prostych czynności. I może, a nawet na pewno, przyjdzie nam walczyć z nimi aby umyli naczynia i posprzątali pokój, ale naszą rolą jako rodziców jest nauczyć ich tych podstawowych umiejętności życiowych. A jeżeli odniesiemy sukces, to nie tylko będziemy mieć lżej, bo ktoś nam pomoże w wykonywaniu tych przyziemnych obowiązków, ale też będziemy mieć spokojne sumienie, że nasze pociechy są obowiązkowe, odpowiedzialne, systematyczne i dadzą sobie radę w dorosłym życiu, które nadejdzie szybciej niż by nam się wydawało.

Źródła: https://www.psychologytoday.com/blog/growing-friendships/201303/chores-and-children
http://psychologszkolny.pl/dlaczego-warto-uczyc-dzieci-obowiazkow-domowych/
Tablice: brightside.me