Jak się pozbyć sprzętu elektronicznego?

W dobie technologii i gadżetów istotna staje się kwestia ich utylizacji.  Dorośli chyba nawet częściej niż dzieci zmieniają zabawki elektroniczne, sięgając wciąż po nowsze, lepsze, szybsze i ładniejsze, nawet jeżeli te stare jeszcze działają.
Komercjalizacja i skuteczny marketing doprowadziły do tego, że do technologii, którą można nabyć po coraz mniejszych kosztach, nie podchodzimy jak do czegoś co będzie nam służyć latami. Również obniżanie kosztów produkcji doprowadziło do tego, że elektronika nie jest tak trwała jak dawniej. Wszystko jest obliczone na tymczasowe działanie i  budowane z myślą o ograniczonej czasowo działalności po to, żebyśmy w niedługim czasie wręcz musieli wymienić stary sprzęt na nowszy. Dodatkowo sprytny marketing sprawia, że chcemy mieć te najnowsze zabawki.
Zwiększona konsumpcja jednak prowadzi do rosnącej w ogromnym tempie hałdy odpadów elektronicznych, które – wiadomo – nie rozłożą się jak ogryzek jabłka czy skórka od banana. Obecnie odpady elektroniczne są najszybciej rosnącym rodzajem odpadów na świecie. Niestety, jest to też jeden z trudniejszych odpadów do pozbycia się, gdyż wiele komponentów i elementów składowych zawiera szkodliwe dla środowiska substancje.
Problem też polega na tym, że wiele osób po prostu nie zastanawia się nad tym, co się dzieje z tymi gadżetami, które wyrzucamy i nie jest to pozytywne zjawisko.

Zacznijmy jednak od początku.
Co jest zaliczane do elektronicznych odpadów, pospolicie zwanych też e-odpadami albo e-śmieciami (e-waste)? Otóż są to wszystkie produkty elektroniczne które zakończyły swoją użyteczność albo są na jej granicy, czyli: komputery, telewizory, odtwarzacze kaset VCR, radia i magnetofony, kopiarki, faksy, telefony komórkowe, kable i tym podobne przedmioty.

Wiele z tych gadżetów, jeżeli nie są całkowicie zniszczone, może i wręcz powinno być wykorzystanych ponownie, naprawionych, odnowionych, przetworzonych albo wykorzystanych na części. Odpady elektroniczne podlegają zasadzie 3R – reduce, reuse, recycle, czyli zredukuj, wykorzystaj ponownie, przetwórz. Ma to oddalić moment wyrzucenia ich na śmietnik.
Redukcja może być praktykowana w tym, że jeżeli stary sprzęt działa, nie wyrzucamy go tylko dlatego, że na rynku pojawiła się nowsza i bardziej świecąca wersja. Ponowne wykorzystanie polega na tym, że jeżeli już jednak kupiliśmy tą nową zabawkę, to zamiast wyrzucać starą możemy ją oddać np. organizacji charytatywnej, która jeszcze ją wykorzysta. Przetwarzanie natomiast pozwoli na wykorzystanie komponentów przedmiotu i zutylizowanie ich w taki sposób aby nie szkodzić środowisku i jeszcze coś z nich dodatkowego uzyskać.

W naszym stanie, na podstawie ustawy z 2012 (Electronic Products Recycling & Reuse Act) ustanowiono ogólno-stanowy system zbiórki i przetwarzania konkretnych urządzeń elektronicznych wyrzucanych przez osoby prywatne, oraz określono rolę producentów i sprzedawców sprzętu elektronicznego w tym procesie. Ustawa ta określa też przedmioty które są akceptowane w procesie utylizacji (Covered Electronic Device, COD) a także te, które nie są akceptowane.
Do  przedmiotów objętych ustawą należą:
Telewizory, monitory, drukarki, komputery (laptopy, notebooki, netbooki, tablety i desktopy), klawiatury elektroniczne, telefaksy, nagrywarki wideo, przenośne odtwarzacze CD i innych formatów muzycznych także cyfrowych, konsole do gier video, małe serwery, skanery, komputerowe myszy elektroniczne, urządzenia przetwarzające sygnał z analogowego na cyfrowy, odtwarzacze telewizji kablowej i satelitarnej, nagrywarki płyt video, telefony komórkowe, PDAs, przenośne jednostki pamięci, tzw. flash drive czy zip drive i kable.
Do przedmiotów NIE objętych programem można zaliczyć:
– urządzenia elektroniczne będące częścią samochodów, włączając w to części zamienne;
– urządzenia elektroniczne będące fizycznie lub funkcjonalnie częścią jakiegoś większego urządzenia  komercyjnego, przemysłowego, bibliotecznego, kontroli ruchu, kiosku, ochronnego (innej niż domowa), rządowego, rolniczego, medycznego włączając w to, ale nie ograniczając do, urządzenia diagnostyczne, monitorujące czy kontrolujące, które zostały wykluczone z działania.
– urządzenia elektroniczne będące częścią pralek, suszarek, lodówek i zamrażarek, kuchenek mikrofalowych, piekarników, zmywarek do naczyń, klimatyzatorów, osuszaczy powietrza, pomp wodnych i olejowych oraz odświeżaczy powietrza.

Producenci i sprzedawcy sprzętu elektronicznego zostali zobowiązani do tego, aby zaangażować się w proces zbierania i utylizacji odpadów elektronicznych. Doprowadziło to do powstania  programu Manufacturer Takeback, w którym uczestniczy wielu producentów i firm które zajmują się sprzedażą elektroniki. Udział w tym programie jest dobrowolny i nie wszystkie firmy  gwarantują też, że zebrany przez nich sprzęt zostanie zutylizowany w odpowiedni sposób. Dlatego warto zwrócić uwagę  na to, którzy uczestnicy programu Manufacturer Takeback mają certyfikat e-Steward, gdyż to oznacza, że zebrane przez nich odpady  zostaną odpowiednio zutylizowane i nie wylądują na otwartym wysypisku w kraju trzeciego świata.  Program e-Steward (http://e-stewards.org/) jest jeszcze w miarę nowy, ale jest wiele głosów za tym aby stał on się standardem w utylizacji i pozbywaniu się odpadów elektronicznych.

W poniższym linku można znaleźć szczegółu na temat tego w jakiej wersji i jakim stopniu producenci i sprzedawcy oferują program Manufacturer Takeback:
http://www.electronicstakeback.com/how-to-recycle-electronics/manufacturer-takeback-programs/
Kupując produkty danej firmy warto więc się zastanowić nad tym, czy kiedy przyjdzie nam się tego produktu pozbyć jego producent przyjmie go od nas z powrotem i zutylizuje zgodnie z zasadami bezpiecznymi dla środowiska. Warto być świadomym konsumentem i wywierać odpowiednią presję na wielkie koncerny producenckie, które z takim sukcesem sprzedają nam przeróżne zabawki elektroniczne. W przeciwnym razie koszty utylizacji i pozbywania się odpadów elektronicznych spadną ostatecznie na nas – to, obrazowo mówiąc, ostatnie ogniwo w konsumpcyjnym łańcuchu pokarmowym.

W przypadku urządzeń które, kolokwialnie mówiąc, dokonały swojego elektronicznego żywota i nie nadają się nawet na części, pozostaje nam oddanie ich do miejsc zbiórki nietypowych odpadów, które następnie zajmą się ich utylizacją. Warto sprawdzić w miejscu w którym mieszkamy, gdyż firmy wywożące nasze zwyczajne śmieci często organizują specjalne dni wywózki odpadów elektronicznych.  Jeżeli nie chcemy czekać na specjalny dzień zawsze możemy oddać nasz stary sprzęt w jednym ze stałych punktów  zbiorczych:
– EPA wydało listę miejsc do których można oddawać takie odpady. Warto zawsze wcześniej sprawdzić  i upewnić się jakie rzeczy są przyjmowane, gdyż te informacje często się zmieniają:
http://epadata.epa.state.il.us/land/eWaste/collection-sites.asp
– w Chicago, do Household Chemicals & Computer Recycling Facility przy  1150 N. North Branch St. Warto wcześniej sprawdzić listę przyjmowanych urządzeń a także godziny otwarcia:
http://www.cityofchicago.org/city/en/depts/cdph/supp_info/environmental_permitsandregulation/household_chemicalscomputerrecyclingfacilityaccepteditems.html
– W powiecie DuPage https://www.dupageco.org/ElectronicsRecycling/
– W Powiecie Lake http://www.swalco.org/163/Year-Round-Drop-Off-Locations
Jednym z najczęściej wymienianych gadżetów są telefony komórkowe, które, jak tylko nabędziemy nowszy model ląduje zapomniany w jakiejś szufladzie. A przecież można go jeszcze wykorzystać do kilku celów. Można stary telefon zamienić w:
1. Urządzenie grające tylko muzykę (można zamontować sobie w samochodzie), wymaga to odrobiny manipulacji, ale możemy się pobawić w hackera i wystarczy wpisać do wyszukiwarki co chcemy zrobić i z jakim telefonem i można łatwo znaleźć instukcje.
2. Budzik
3. Monitor domowy, jeżeli jest to telefon z kamerą ( na przykład przy pomocy aplikacji CAMIO https://www.camio.com/) do, powiedzmy, pilnowania naszego malucha śpiącego w innym pokoju.
4. Pilota do telewizora (przy pomocy tej aplikacji http://www.colortiger.com/ )
5. Cyfrowy wyświetlacz do zdjęć (aplikacje Dayframe i Picmatic).
6. Urządzenie dedykowane do zabawy dla dzieci (przy pomocy aplikacji Zoodles Kid Mode  http://www.zoodles.com/#/ , do niektórych elementów potrzebne jest płatne członkostwo, ale większość jest darmowa).
7. Sprzedać. Za gotówkę. Kioski ecoATM skupują stare gadżety, w większości telefony, ale nie tylko – warto sprawdzić na stronie (https://www.ecoatm.com/). Można też sprawdzić w dużych sklepach typu Best Buy, RadioShack, Amazon czy GameStop, które oferują skup, a także u sprzedawców telefonów komórkowych takich jak TMobile, AT&T, Verizon czy Sprint. Istnieją też strony internetowe, poza oczywistymi  takimi eBay.com  i craigslist.org,  przez które można sprzedać swój telefon (www.sellmycellphones.com, www.gazelle.com i wiele innych) niezależnie od tego czy działa czy nie.
8.  Oddać organizacji charytatywnej. Oto kilka z nich:
– Cell phone for soldiers: https://www.cellphonesforsoldiers.com/
– Shelter Alliance: http://shelteralliance.net/  (można też oddać osobiście do lokalnego schroniska)    – National coalition against domestic violence: http://www.ncadv.org/act/donate/donateaphone
– Phones for Charity: http://www.phones4charity.org/page/affilliate-charities
– Recycle for victory:  http://i.a.cnn.net/nascar/.element/pdf/2.0/sect/promos/nascar/NASCARrecycle.pdf
– American Cell Phone Drive.org:  http://www.americancellphonedrive.org/
– Hope Phones:  http://medicmobile.org/hopephones
Jak widać na przykładzie telefonów komórkowych, jest wiele sposobów na które można wykorzystać nasze gadżety, które być może najlepsze czasy  świetności mają za sobą, ale jeszcze działają. Podobne zastosowanie można znaleźć dla komputerów, monitorów, drukarek i tym podobnego sprzętu. Jeżeli sami nie jesteśmy w stanie ich użyć, wystarczy popytać wśród znajomych, osób potrzebujących, czy organizacji charytatywnych – zawsze znajdzie się ktoś, kogo być może nie stać akurat na taki wydatek, a komu taki sprzęt może się przydać. Wystarczy odrobina kreatywności i chwila na zasięgnięcie odpowiednich informacji. Na pewno jest to lepsze niż przyczynianie się do rosnących gór odpadów wyrzuconych w nieodpowiedni sposób i miejsce.

Źródła:
http://www.epa.illinois.gov/services-locator/index?Lat=41.85002711900046&Lon=-87.65004618299969&Miles=10&Name=Chicago%2C%20Illinois%2C%20United%20States&EWaste=true
http://epadata.epa.state.il.us/land/eWaste/collection-sites.asp
http://wate.com/2015/12/30/7-things-to-do-with-your-old-cell-phone/
http://www.computerworld.com/article/2487680/smartphones/smartphones-18-great-uses-for-an-old-android-device.html