Alergie pokarmowe

Teoretyczny scenariusz: Bartek właśnie zabrał się za drugie śniadanie, kiedy jego mama zauważyła, że próbuje drapać coś co go swędzi w ustach. Po tym, jak zwymiotował a jego oddech zaczął świszczeć, matka zabrała go do lekarza. Bartek, jak się okazało, ma alergię na produkty spożywcze, w jego przypadku na orzeszki ziemne. Poza mlekiem, soją, pszenicą, orzechami, rybami i skorupiakami, orzeszki ziemne są najczęstszą przyczyną alergii żywieniowych.

Umiejętność rozpoznawania reakcji alergicznych pomoże dziecku otrzymać odpowiednią pomoc medyczną w należytym czasie.
Jeżeli dziecko już zostało zdiagnozowane jako alergik, ważne jest aby wiedzieć:
– jak sobie radzić z potrzebami dietetycznymi dziecka
– jak się przygotować na ewentualny wypadek kiedy reakcja alergiczna nastąpi.

O alergiach żywieniowych

W przypadku uczulenia na produkty spożywcze, organizm reaguje tak, jakby konkretny produkt był dla niego szkodliwy, w rezultacie system immunologiczny (który odpowiada za obronę przed infekcjami i chorobami) wytwarza przeciwciała, które są wysyłane do walki z produktem który powoduje uczulenie – czyli związkiem w pokarmie, który wywołuje reakcję alergiczną.
Następnym razem, kiedy osoba ma kontakt z tym samym produktem, czy to przez dotyk, zjedzenie czy  wdychanie, organizm wydziela związki chemiczne zwane histaminami po to aby się „chronić” przed danym produktem. Histaminy wywołują reakcję alergiczna, której symptomy mogą występować w obrębie układu oddechowego, trawienno – jelitowego, krwionośnego a także skóry.

Te objawy to, między innymi: katar, swędzenie, wysypka, pieczenie języka, ust lub gardła, opuchlizna, ból w obrębie jamy brzusznej, trudności z oddychaniem i świszczący oddech.
Alergie żywieniowe są często mylone z nietolerancją żywieniową ze względu na podobieństwo objawów. Symptomy nietolerancji pokarmowych to: odbijanie, niestrawność, wzdęcia, gazy, biegunka, bóle głowy, nerwowość, lub uczucie że organizm próbuje coś „wypłukać”. Ale nietolerancje żywieniowe zasadniczo od alergii różnią się tym, że:
– nie dotykają systemu odpornościowego
– mogą być spowodowane niezdolnością do trawienia pewnych substancji, np. laktozy
– są nieprzyjemne, ale bardzo rzadko niebezpieczne dla życia

Według FDA około 6% dzieci poniżej 3 roku życia w Stanach ma alergie żywieniowe, które w nieco mniejszym stopniu dotykają dorosłych. Ostatnie dane CDC podają, że między latami 1997  i 2011 liczba dzieci cierpiących na alergie żywieniowe wzrosła o 50% .

Pospolite alergeny pokarmowe

Dziecko może mieć uczulenie na każdy pokarm, ale ta ósemka jest najbardziej popularna i jest sprawcą 90% wszystkich reakcji alergicznych u dzieci:
1. mleko
2. jajka
3. orzeszki ziemne
4. soja
5. pszenica
6. orzechy
7. ryby
8. skorupiaki (krewetki, kraby, raki)

Generalnie patrząc, spora część dzieci wyrasta z alergii. 80 % z tych, które przejawiają reakcję na mleko wyrośnie z niej. Około 2/3 dzieci, które reagują na jajka i 80% tych, które przejawiają reakcję alergiczną na pszenicę lub soję najczęściej wyrastają z nich w okolicach 5 roku życia . Z pozostałymi alergiami jest nieco gorzej, tylko ok. 20% alergików na orzeszki ziemne i ok. 10% tych z uczuleniem na inne orzechy udaje się wyrosnąć z alergii. Uczulenie na ryby i skorupiaki zazwyczaj pojawiają się później w życiu i wyrośnięcie z nich jest praktycznie niemożliwe.

Reakcje alergiczne

Reakcje mogą się różnić od osoby do osoby. Niektóre mogą być bardzo łagodne i ograniczać się do jednej części ciała, jak np. wysypka (pokrzywka) na skórze. Inne mogą być znacznie bardziej poważne i rozległe, „atakując” więcej niż jedną część ciała. Dodatkowo, reakcja alergiczna może się pojawić w przeciągu kilku minut ale też kilku godzin od spożycia lub kontaktu z problematycznym pokarmem.
Zazwyczaj reakcje alergiczne pojawią się w obrębie tych czterech części ciała:

1. Skóry: czerwona swędząca wysypka (pokrzywka), egzema, zaczerwienienie i opuchlizna twarzy i kończyn, swędzenie i opuchlizna w obrębie ust, języka i jamy ustnej (reakcje skórne są najczęstszym rodzajem reakcji alergicznych)
2. Układ trawienno – jelitowy: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka.
3. Układu oddechowego: katar (cieknący albo zatykający nos), kichanie, kaszel, świszczący oddech, duszności
4. Układu krążenia: zawroty głowy, omdlenia.

Poważna reakcja alergiczna z szeroko rozprzestrzenionymi objawami jest znana jako anafilaksja, lub wstrząs anafilaktyczny. Ta nagła i potencjalnie zagrażająca życiu reakcja następuje w momencie, kiedy reakcja alergiczna występuje w dwóch lub więcej z wymienionych powyżej obszarów ciała. Dodatkowo, częścią reakcji może być opuchlizna dróg oddechowych i związane z tym trudności w oddychaniu, spadek ciśnienia krwi, utrata przytomności, a w niektórych przypadkach nawet śmierć.

Diagnoza

Jeżeli rodzic podejrzewa, że dziecko może mieć alergię żywieniową powinien się skontaktować z lekarzem dziecka. W celu diagnozy lekarz może zapytać o:
– objawy alergii
– jak często pojawia się reakcja
– ile czasu mija pomiędzy spożyciem lub kontaktem z danym produktem i pojawianiem się symptomów
– czy inni członkowie rodziny mają uczulenia i alergie lub choroby takiej jak astma czy egzema

Lekarz sprawdzi również inne potencjalne schorzenia, które mogą wywoływać symptomy podobne do reakcji alergicznych. Na przykład, jeżeli dziecko ma biegunkę po wypiciu mleka, lekarz może sprawdzić czy przyczyną może być nietolerancja na laktozę a nie alergia.
Celiakia – choroba spowodowaną nietolerancją glutenu, proteiny znajdującej się w ziarnach zbóż – również może powodować reakcje podobne do tych wywoływanych przez alergie żywieniowej.

Jeżeli lekarz dziecka podejrzewa, że może ono mieć alergię, prawdopodobnie skieruje dziecko do specjalisty w tej dziedzinie, czyli alergologa, który będzie w stanie przeprowadzić kompletny i szczegółowy wywiad, badania fizyczne i dodatkowe badania laboratoryjne w celu zdiagnozowania małego pacjenta.

Do testów wykonywanych w celu zdiagnozowania alergii żywieniowych zalicza się:

– testy skórne, z których jeden polega na umieszczeniu płynnych ekstraktów alergenów na przedramieniu lub plecach dziecka i nakłuciu skóry, lub wstrzyknięciu niewielkiej ilości alergenu pod skórę. Test zajmuje 15 minut, po którym to czasie można zobaczyć  czy poszczególne alergeny wywołują reakcję. Pozytywny wynik testu objawia się w postaci zaczerwienienia i bąbla co potwierdza, że dziecko może mieć alergię na dany produkt. W przypadku pozytywnego wyniku alergolog może zalecić dodatkowe badania w celu potwierdzenia diagnozy. Drugi test trwa dłużej, bo do 48 godzin i polega na naklejeniu na skórę ramienia lub pleców plastra nasączonego alergenem. Ponownie, zaczerwienienie i podrażniona skóra jest indykatorem potencjalnego uczulenia.

– testy serologiczne, czyli badanie krwi typu RAST (radioallergosorbent tests), który ma na celu wykrycie w osoczu krwi przeciwciał IgE na konkretne produkty spożywcze. Wyniki pokazują stężenie IgE i alergia na różne produkty wywołuje różne stężenie tych przeciwciał. Jeżeli badanie krwi wykaże odpowiednio wysokie stężenia przeciwciał IgE i test skórny wykaże pozytywny wynik  lekarz orzeka diagnozę i dalsze badania nie są konieczne.

– test pokarmowy, jeżeli po wykonaniu dwóch wyżej wymienionych testów wyniki wciąż nie są jednoznaczne, alergolog może zlecić test pokarmowy, podczas bacznie obserwuje osobę diagnozowaną, która jest karmiona jedzeniem podejrzanym o wywoływanie alergii. Test jest zazwyczaj przeprowadzany w gabinecie lekarskim lub w szpitalu na wypadek gdyby doszło do gwałtownej reakcji.

Leczenie alergii żywieniowych

Po postawieniu diagnozy alergolog zaproponuje plan leczenia czy raczej plan działania, gdyż nie ma lekarstwa na alergie pokarmowe. Generalnie leczenie tak na prawdę polega na unikaniu alergenów i produktów, które wywołują reakcję alergiczną. Jeżeli dziecko ma alergię pokarmową, rodzice przede wszystkim muszą zapoznać się z oznakowaniem na etykietach, tak a by móc skutecznie unikać alergenów. Na szczęście od 2006  roku, kiedy wdrożono nowy bardziej przejrzysty system oznaczeń na etykietach produktów spożywczych, czytanie ich stało się nieco łatwiejsze. Producenci żywności muszą w sposób jasny i dokładny określić listę składników, czy dany produkt zawiera mleko, jajka, ryby, skorupiaki, orzechy, orzeszki ziemne, pszenicę czy soję.
Pomimo tego, że nie ma lekarstwa na alergie, symptomy reakcji alergicznych mogą być łagodzone przy pomocy środków farmakologicznych. Dolegliwości takie jak wysypka, katar czy ból w obrębie brzucha mogą być złagodzone dzięki lekom antyhistaminowym.
Jeżeli dziecko ma świszczący oddech lub ma ataki astmy  pojawiające się w wyniku alergii pokarmowej lekarz może zalecić inhalator zawierający lek rozszerzający oskrzela (bronchodialator, np. albuterol), który może być użyty aby szybko zmniejszyć trudności w oddychaniu.
Należy pamiętać o tym, że przy ataku astmy wywołanym przez alergię żywieniową można również podać dziecku adrenalinę czy inaczej epinefrynę  (epinephrine) i natychmiast skontaktować się z lekarzem w razie gdyby atak astmy okazał się częścią szoku anafilaktycznego.
Adrenalina, lokalnie nazywana epinefryną, jest często stosowana przy ostrych reakcjach alergicznych i przy anafilaksji. Jeżeli dziecko ma poważne alergie żywieniowe alergolog zaleca aby dziecko miało przy sobie dwa zastrzyki z epinefryną (pospolicie zwane EpiPens, bo wyglądają jak długopisy) na wypadek poważnej reakcji alergicznej. To przeważnie oznacza konieczność trzymania tych zastrzyków w różnych miejscach, w domu, w pracy, w domach rodziny i znajomych a także w przedszkolu czy  zerówce, szkole i oczywiście w maminej torebce.
Oznaki i objawy anafilaksji, które wymagają użycia zastrzyku z epinefryną:
– ochrypnięcie
– uczucie ścisku w gardle
– problemy z oddychaniem
– inne objawy reakcji alergicznej pojawiające się w obrębie dwóch lub więcej systemów w organizmie, jak na przykład wysypka i ból brzucha, lub kombinacja dwóch lub więcej objawów wpływających na różne części ciała.

Po podaniu epinefryny dziecko powinno natychmiast zostać przetransportowane na pogotowie czy pozostać pod bezpośrednią opieką lekarską, gdzie będzie poddane obserwacji przez co najmniej 2 godziny, aby się upewnić, że nie dojdzie do drugiej fali reakcji, zwanej reakcją dwufazową (eng.biphasic reaction), która pojawia się w wielu przypadkach.

W każdym razie, rodzic dziecka cierpiącego na alergię powinien wraz z dzieckiem i alergologiem wypracować nie tyko plan żywienia, ale przede wszystkim plan na wypadek ostrej reakcji alergicznej. Z planem tym powinny być również zaznajomione szkoły, przedszkola i wszelkie placówki gdzie dziecko przebywa.
Wraz z rosnącą ilością alergików, co raz większa liczba rodziców boryka  się z tą rzeczywistością. Alergie są jednak przypadłością z którą da się żyć, w większości przypadków prawie normalnie, pod warunkiem, że jesteśmy świadomi i poinformowani i podejmiemy wszelkie kroki w celu zapobieżenia reakcji alergicznej i anafilaksji.

Zastrzeżenie: Zamieszczone na stronie informacje o charakterze medycznym nie mogą stanowić podstawy do samodiagnozy, leczenia, lub podejmowania innych działań związanych ze zdrowiem. Informacje te nie są również poradą medyczną. Przy podejmowaniu decyzji dotyczących zdrowia należy zawsze korzystać z porady lekarza.

Źródło: http://kidshealth.org/parent/medical/allergies/food_allergies.html?tracking=91070_A#